جلسه ۳ صفات اصلی: اصمات-اذلاق-شده-رخوه

صفات اصلی

* اصمات

در لغت: به معنای «خاموش کردن – ساکت کردن» آمده است و عبارت است از سنگین و سخت اداء شدن حرف و امتناع آن از سهولت در تلفظ.

و در تجوید اصمات عبارت است: از «یعنی امتناع این حروف از جمع شدن در کلمات چهار یا پنج حرفی».

توضیح اینکه: در کلمات چهار یا پنج حرفی غیر ممکن است که تمامی حروف آن از حروف اصمات باشند و حتماً باید حداقل یکی از حروف اذلاق در ضد «اصمات» در آن بیاید تا از سنگینی آن بکاهد.

غیر از حروف شش گانه اذلاق که در ادامه خواهد آمد ، بیست و دو حرف دیگر ، صفت اصمات دارند.

* اذلاق

در لغت: به معنای تیز کردن آمده است .

و در اصطلاح تجویدی عبارت است: از سرعت و سهولت تلفظ حرف

حروف مُذلَقَه شش عدد بوده که عبارت اند از: «ب»، «ر»، «ف»، «ل»، «م» و «ن».

اگر دقت کنیم در حروف اذلاق ، سه حرف «ب – ف – م» به لبها و سه حرف «ل – ن – ر» به نوک زبان منسوب اند.

* شده و رخوه

به تلفظ دو کلمه رَبَّ و مَسَّ دقت کنید.

رَبَّ در زمان تشدید صدای «حرف ب» قطع میشود.

مَسَّ هر چقدر تشدید ادامه یابد صدای «حرف س» به گوش می رسد.

حروفی مانند «ب» که صدا را در یک لحظه قطع می کنند و بعد رها می کنند حروف شده گفته می شود.

حروفی مانند «س» که با سستی و رخوه تلفظ میشوند را حروف رخوه می گویند.

شده: معناى لغوى آن قوت، در اصطلاح تجویدی انسداد کامل صوت در مخرج حرف.

نکته: صفات از مشخصات ذاتی هستند، لذا فرقی ندارد که حرف دارای چه حرکتی باشد.

حروفی که دارای صفت شده هستند عبارت اند از: «ء»، «ب»، «ت»، «ج»، «د»، «ط»، «ق»، «ک».

این حروف جهت یادگیری آسان تر در عبارت زیر گردآوری شده اند:

أَجِدُ قِطّ بَکَت ؛ ترجمه: میبینم (زنی به نام) قط گریه می کند.

أَجِدتُ طَبَقَکَ ؛ ترجمه: بشقاب تو را زینت دادم.

رخوه و رخاوه: معناى لغوی آن سستی، و در اصطلاح تجوید جریان کامل صوت در مخرج حرف 

مثال: آفَاکٍ أثیم

نکته: صدای حروف رخوه تا زمانی که بازدم جریان دارد شنیده می شود.

چرا در حروف رخوه این اتفاق میفتد؟

زیرا اندام های تشکیل مخرج این حروف کاملا به هم نمی چسبند و راهی برای عبور هوا باز نیست.

حروف پانزده گانه رخوه عبارت اند از: «ث»، «ح»، «خ»، «ذ»، «ز»، «س»، «ش»، «ص»، «ض»، «ظ»، «غ»، «ف»، «و»، «ه»، «ی».